U herinnert zich vast nog de onrust waarmee u de energiefactuur afwachtte nadat Rusland Oekraïne was binnengevallen en de gaskraan vanuit Moskou werd dichtgedraaid. Op zijn piekmoment was de prijs vertienvoudigd. Vandaag is gas nog altijd dubbel zo duur als voor de oorlog.

Dan kan u zich misschien ook voorstellen wat de gestegen gasprijs heeft betekend voor de Belgische bedrijven die massale hoeveelheden gas gebruiken om energie op te wekken of als grondstof. De energiecrisis legde een fundamentele kwetsbaarheid van de Europese industrie bloot, en in het bijzonder van de Antwerpse chemie. Die gebruikt olie en gas als grondstof om chemische producten te maken, en gas ook als brandstof voor die processen. De prijs daarvoor ligt nog altijd hoger dan in de VS, het Midden-Oosten of China. Daarbij komt dat zeker in het Midden-Oosten en China gloednieuwe chemische installaties worden gebouwd die de chemie in Antwerpen concurrentie aan doen. Het moederhuis van BASF haalde tussen 2022 en 2024 8,3 miljard euro uit de reserves van haar Antwerpse dochter. Niet toevallig het bedrag dat BASF investeerde in een nieuwe site in China die op 100% hernieuwbare energie draait.

De crisis in de Antwerpse chemie is slecht nieuws, want de sector is een belangrijke bron van welvaart en werkgelegenheid in het land. Het is een industrie die we ons niet kunnen veroorloven te verliezen als er niets anders in de plaats komt. Maar wat kan dat dan zijn?

Dat was de vraag waarmee collega’s Wim Winckelmans en Pascal Sertyn de voorbije maand met tientallen spelers uit de sector spraken, door jaarrekeningen ploegden en subsidie-inventarissen uitplozen. Hun onderzoek toont een sector op een kruispunt: de oude chemie op basis van olie en gas is niet langer concurrentieel op wereldvlak. Voor de nieuwe chemie, op basis van groene grondstoffen, recyclage en hernieuwbare energie is er nog onvoldoende markt. De komende jaren zullen bepalend zijn voor de toekomst van de Antwerpse chemie.

Is de sector gedoemd tot een krimpscenario, of kan ze zich uit de crisis investeren? En is groene chemie de uitweg, of de finale doodsteek van de sector?